De HPA-As

Leestijd: 3 minuten

Bij de stressreactie van ons lichaam zijn diverse fysiologische regelsystemen betrokken. Op de langere termijn wordt de stressreactie vooral beïnvloedt door de HPA-as (de Hypothalamus-Pituitary-Adrenal-as).

De HPA-as, in het Nederlands beter bekend als de Hypothalamus-Hypofyse-Bijnier-as, bestaat uit de hypothalamus, de hypofyse en de bijnieren.

Op deze pagina wordt een overzicht gegeven van elk van de elementen van de HPA-as en hoe ze met elkaar samenwerken.

1. De Hypothalamus

De H in HPA staat voor Hypothalamus, een klein onderdeel van de hersenen met een grote taak. De functie van de hypothalamus is om signalen van de hersenen naar de bijnieren, hypofyse en andere organen te sturen zodat het meestal als het beginpunt van de HPA as wordt beschouwd. Uiteindelijk is je Hypothalamus o.a. verantwoordelijk voor je circadiaans ritme, lichaamstemperatuur en je energieniveau.

2. De Hypofyse

De hypofyse is zelfs nog kleiner dan de hypothalamus, maar maakt een gigantische hoeveelheid aan hormonen die ons lichaam nodig heeft. Deze erwt-vormige klier produceert bijvoorbeeld hormonen als het groeihormoon,   het is verbonden met de hypothalamus en bevindt zich aan de basis van de hersenen.

3. De Bijnieren

Als laatste zijn er de bijnieren. We hebben er allemaal twee en ze zitten net boven onze nieren. Hoewel ze ver van de hypothalamus en hypofyse af zitten zijn ze diep verbonden. De bijnieren produceren zelfs meer hormonen dan de hypofyse – steroïde hormonen als cortisol, geslachtshormonen als DHEA en stresshormonen als adrenaline en dopamine. De hormonen die geproduceerd worden door onze bijnieren controleren chemische reacties in grote delen van ons lichaam, inclusief de bekende “vecht-of-vlucht” reactie.

Hoe werken de verschillende onderdelen van de HPA-as met elkaar samen?

Om dit uit te leggen beginnen we met een stressbron. Dat kan een dreigend moment van fysiek gevaar zijn of het is bijvoorbeeld het nadenken over een presentatie die je volgende week moet geven. Wat het ook moge zijn de reactie van je lichaam is ongeveer hetzelfde.Vervolgens laat je hypothalamus een hormoon vrij,  die een boodschap naar de hypofyse stuurt. Dit stimuleert de aanmaak van ACTH door de hypofyse, die je bijnieren aanzet om cortisol aan te maken. Cortisol verhoogt onder andere de suiker in je bloed en bereidt je lichaam voor op een “vecht-of-vlucht” reactie dat je lichaam veel energie kost. Je bijnieren produceren ook adrenaline, welke je hartslag en bloeddruk verhoogt.Deze interacties duren net zo lang voort totdat je lichaam voldoende hormonen heeft en dan begint een serie aan chemische reacties dit af te stoppen. De cortisol bijvoorbeeld, remt de hypofyse en hypothalamus af (zodat ze stoppen met het sturen van signalen om nog meer cortisol te maken). dit is slechts één van de automatische schakelaars die negatieve feedback loops genoemd worden.Dus wat gebeurt er wanneer we ernstige Bijnieruitputting hebben? Nou de boodschappen kunnen nog steeds verstuurd worden van de hypothalamus naar de hypofyse en van de hypofyse naar de bijnieren. Maar wanneer de boodschap bij de bijnieren aankomt gebeurt er niets. De bijnieren zijn zo uitgeput geraakt dat ze niet in staat zijn om de hormonen die je lichaam nodig heeft in een stressvolle situatie te maken of vrij te geven.Feitelijk heeft ons lichaam constant de hormonen nodig die onze bijnieren produceren. Wanneer ze zo vermoeid raken merken we dat veel van onze hormonen beginnen af te nemen. Andere gedeeltes van ons endocriene systeem proberen te compenseren voor deze verzwakte bijnieren, maar dat leidt alleen maar tot lagere hormoon- en neurotransmitter waardes ergens anders in ons lichaam. Op korte termijn beginnen we ons constant vermoeid en slaperig te voelen en vertonen we typische symptomen van Bijnieruitputting. Voor meer informatie over hoe dit gebeurt, kun je HIER verder lezen.

2.8/5 - (12 stemmen)